Girişimciliğin keyifli ve zorlu yollarında en büyük desteğiniz planlı çalışmak olacaktır. Bir vizyonunuz, bir hayaliniz vardır ve bunu ancak sistemli bir çalışmayla gerçeğe dönüştürebilirsiniz. Başvurmak istediğiniz krediler veya yatırımlar için bir iş kanvası hazırlamak, ciddi fayda sağlayacaktır. Bu yazımızda, şirket kurma aşamasındaki girişimcilerin çok işine yarayacak bir iş planı hazırlama kılavuzu sunacağız. Bu kılavuz kapsamında; pazarlama planı, gelir modeli, iş planı hazırlama, Kosgeb iş planı ve iş planı örnekleri gibi çeşitli konularda fikir vereceğiz. Hazırsanız “iş planı nedir?” sorusunun yanıtıyla başlayalım.
İş planı nedir?
İş planı; şirketinizin iş planlarını, bu planların nasıl uygulanacağını ve planı okuyacaklar için değerlendirmeyi kolaylaştıracak bilgileri içeren tanıtıcı bir belgedir. İş planı, şirketinizi olabildiğince açık ve öz bir biçimde tanıtacak nitelikte olmalı; ancak pazarlama planı özelliği sebebiyle dikkat çekici de olmalıdır. Kapsamlı bir iş planı, hem geleceğe yönelik bir projeksiyondur hem de mevcut durum değerlendirmesi sağlar. Şirket tanımlanırken öne çıkan özellikleri ve güçlü yönleri vurgulanmalı ancak bir yandan da potansiyel riskler ve bunların nasıl üstesinden gelinebileceği de anlatılmalıdır.
Fon yaratmayı hedefleyen herhangi bir şirket, iş planı oluşturmayı gerektirir. Kredi başvuruları ya da kredi ve öz sermaye için yatırımcı başvurularında da iş planı kullanılır. Bu tip başvuruların yanında, ana ortaklık şirketleri de iştiraklerinden her sene sunulmak üzere bir planı teslim etmesini bekler.
Son olarak iş planı, herhangi bir başvuru veya iştirak gereksinimi olmaksızın şirketin kendi bünyesinde değerlendirilmesi için hazırlanılabilir. Elinizin altında şirketinizin uzun veya kısa vadedeki olası risklerini ve fırsatları görebilmek için gerçekçi bir analiz hazırlayabilirsiniz.
İş planı nasıl hazırlanır?
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, hazırladığınız iş planı kısa ve öz olmalıdır. Sayfa sayısı verecek olursak ideal bir iş planı 15 ila 20 sayfa arasındadır. Elbette iş planının içeriğini, sunacağınız kurumlara veya kişilere göre düzenleyebilirsiniz. Ayrıca iş planının tamamının tek elden çıkması, planı içi tutarlılık açısından faydalı olacaktır.
Şimdi iş planı nasıl hazırlanır, iş planı adımları nelerdir bunlara bir göz atalım. Sizin için hazırladığımız iş planı örneğini aşağıda bulabilirsiniz:
İş planı içeriği nasıl olmalıdır?
-İş planı adımlarının ilki bir giriş yazmaktır. Raporun giriş metnine sunumu yapacağınız tarafın adresini, tarihi, kendi adresinizi, kişinin adını (Sayın xxx formatında olabilir) yazın. Ardından bu iş planını sunmak istediğiniz kişiye iş planının amacını, şirketinizin mahiyetini ve iş planı içeriğini kısaca anlatın. Bu bölümü sonlandırırken, iş planınıza ilişkin bir geri dönüş rica ettiğinizi mutlaka belirtin. Bu vesileyle kendi iletişim bilgilerinizi de ekleyin.
Giriş metnini takiben bir kapak sayfası hazırlamanız önerilir. Bu sayfada logo, şirket adı, kurucu ve (varsa) kurucu ortakların adları, varsa ürün veya hizmet adı, tarih bulunabilir. Bu sayfanın ardından da bir içindekiler bölümü ekleyebilirsiniz. Bu sayfa sayesinde okuyucu, istediği bölümü rahatlıkla bulabilir.
İş yönetim özet
-İş yönetim özet, iş planı oluşturmanın en önemli adımlarındandır. Planı hazırladığınız kurum veya kişi, bu bölümü okuyarak raporun devamını okuyup okumayacağına karar verecektir. Bu açıdan planın bu bölümüne şunları eklemenizi öneriyoruz:
- Şirket konsepti (özetle ne yaptığınız)
- İş hedefleri ve vizyon
- Sunduğunuz ürün veya hizmetin açıklaması ve onu farklı kılan öğeler
- Hitap ettiğiniz kitle
- Pazarlama planı
- Mevcut kârlılık
- Geleceğe yönelik finansal projeksiyon
- Yatırım için talep ettiğiniz tutar
- Şirket ekibiniz
Şirket Özeti
Bu bölümü planladıktan sonra şirket detaylarını belirteceğiniz şirket özeti bölümüne geçebilirsiniz. Bu bölümde; iş planınızı ne kadar zamandır yapıyorsunuz, iş halihazırda başladı mı yoksa yoksa henüz mü yürütülüyor, ekibiniz kaç kişiden oluşuyor, varsa ortak sayısı nedir, fiziksel bir ofisiniz bulunuyor mu gibi detaylar verebilirsiniz. Ardından şirketinizin, diğer şirketlerden neden farklı olduğundan kısaca bahsedebilirsiniz. Bu bağlamda tüketicilere sunduğunuz çözümler, imkanlar veya ürünün öne çıkan özellikleri anlatılabilir.
Pazar Araştırması & Rakip Analizi
Açıklama bölümün ardından pazar araştırması ve rakip analizi bölümüne geçebilirsiniz. Bu bölümde; faaliyet göstereceğiniz pazarın hacmi, büyüme oranı ve durumu, geleceğe yönelik analiz ve olası boşluklar, olası boşluklara ilişkin kanıtlayıcı veriler, pazara ilişkin demografik bilgiler, satış bilgileriniz, yaptığınız satışlara ilişkin tüketici bilgileri yer alabilir. Bunun yanı sıra rakiplerinize dair de bir analiz eklemeniz faydalı olacaktır. Bu bölümde; rakip ürünlerin analizi, analiz doğrultusunda sizin kendi ürününüzde yapabileceğiniz geliştirmeler, pazarda rekabet durumu, rakiplerdeki eksiklikler doğrultusunda kârlılığınızı artırma yolları, rakiplerinizden farkınız gibi konulardan bahsedilebilir.
Pazarlama Planı & Stratejisi
Pazarlama planı ve stratejisi de iş planı oluştururken eklenmesi gereken bölümlerdendir. Bu bölümü hazırlarken pazarlamanın da satış kadar önemli olduğunu unutmamalısınız. Ürün veya hizmetlerinizin hangi ihtiyaçları karşılamaya yönelik olduğu, hazırladığınız stratejiyi uygulayan diğer şirketler, böyle şirketler varsa sizin bu şirketlerden farkınız, sunduğunuz ürün veya hizmetin fiyatı ve kalite değerlendirmesi, satış sonrası destek stratejiniz gibi konuları paylaşabilirsiniz. Pazarlama stratejiniz bağlamında da Google Adwords planınız ve ayırdığınız bütçe, SEO stratejiniz, sosyal medya stratejiniz, banner reklamları kullanım durumu, çevrimdışı reklam çalışmaları ve varsa bğuna ilişkin bütçe, PR desteği ve e-posta pazarlama stratejisi konusunda bilgi sunabilirsiniz.
Ekip Tanıtımı
Pazarlama planı bölümünün ardından ekibinizi kısaca detaylandıran bir bölüm ekleyebilirsiniz. Ekibinizin büyüklüğü, ortak sayısı, geçmiş deneyimler gibi bilgilerin yanı sıra sektördeki bağlantılarınızdan da bahsedebilirsiniz.
Operasyon
Operasyon da iş planı oluşturma sürecinin önemli parçalarından. Planınızdan operasyonu kısaca anlatmakta fayda var. Bu bağlamda; varsa internet sitenizden ve satış altyapısından, e-ticaret altyapınızın güvenlilik düzeyinden, bu sisteme dahil olan ödeme yöntemlerinden, ürün depolama ihtiyaç durumunuzdan, depo durumunuzdan, şirketinizde ihtiyaç duyulan cihaz veya yazılımlardan, ekip kapasitesinin operasyonlar için yeterlilik durumundan ve yetersizse ihtiyaç duyulan kişi sayısından bahsedebilirsiniz.
Satış Raporları
Satış durumunuz da başvuru yaptığınız kurum veya kişi için önem teşkil edecektir. Bu bağlamda kısa bir satış raporu çıkarıp ürün satışlarınızdan, üretim veya tedarik biçimlerinizden, potansiyel müşterilere ulaşma stratejinizden, ortalama fiyatlarınızdan (ürün kategorileri bazında), ürün veya servisleriniz için satış tahminlerinden bahsedebilirsiniz.
Finansal Öngörü
İş planınızın en önemli bölümlerinden birini de finansal öngörü bölümü oluşturur. Aylık geliriniz (en yüksek ve düşük tahminler), gelir modelinizi, nakit akışı durumu, standart masraflardan sonra şirkette kalan finansal gelirden, kâr-zarar tahminlerinden bahsedebilirsiniz. Elbette bu rapor, ihtiyacınız olan finansal deteği de belirtmelidir. Bu çerçevede; ihtiyaç duyduğunuz yatırım miktarına, bu yatırımın düzenli mi yoksa tek seferlik mi olacağına, yatırımın kullanılacağı alana, geri ödeme planınıza değinebilirsiniz.
Riskler
İyi bir iş planının en önemli bölümlerinden biri de riskler bölümüdür. Bu bölüm, başvuru yaptığınız kurum veya kişilerin hem olası risklerden haberdar olmasına yardımcı olur hem de sizin bulunduğunuz sektörü ve risklerinizi ne kadar tanıyabildiğinizi ve ne kadar gerçekçi olabildiğinizi gösterir. Bu çerçevede; olası en kötü senaryolar, bu senaryolar gerçekleşirse nasıl bir finansal strateji uygulayabilirsiniz gibi konulardan bahsedebilirsiniz.
İş planı hazırlayan firmalar
İş kanvası hazırlanırken başvurunuzun istediğiniz gibi olması adına, profesyonel destek almayı da tercih edebilirsiniz. Pek çok firma iş planı örnekleri, Kosgeb iş planı ve girişimcilik iş planı konusunda destek hizmetleri sunmaktadır. Bu firmalar çoğunlukla Kosgeb başvurusunun yanı sıra KOBİ ve girişimcilik danışmanlıkları yapmaktadır. Ayrıca Tübitak gibi kurumların da hazırladığı iş planı örneklerinden faydalanabilirsiniz.
İş planı maliyeti
İş planı hazırlama maliyetleri, hizmeti sunan danışmanlık şirketine göre farklılık göstermektedir. Girişimcilik destek programlarının revize veya red durumlarında da yine birlikte çalıştığınız danışmanlık firmasından destek alabilir, maliyetleri gözden geçirebilirsiniz.